Autyzm

Autyzm

Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy autyzm traktowany jest jako problem mający podłoże neurobiologiczne. Objawy autyzmu pojawiają się do 30 miesiąca życia i są trwałe. Zaburzenia ze spektrum autyzmu są obecnie najczęściej występującymi zaburzeniami na świecie. Szacuje się, że w Polsce cierpi na nie jedno na 300 dzieci. W Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii – jedno na 100 dzieci. Jest to zaburzenie trudne do zdiagnozowania, ponieważ ma bardzo zróżnicowany charakter.

Objawy są w różnym stopniu nasilone, różna jest dynamika zmian, a rozwój dziecka jest nieharmonijny. Niektóre obszary funkcjonowania mogą być opóźnione w stosunku do wieku dziecka i odznaczać się deficytami (np. rozwój emocjonalny i społeczny), w innych możemy obserwować ponadprzeciętne zdolności, np. pamięć czy percepcja wzrokowa. Wszystkie dzieci charakteryzuje jednak wycofanie się z kontaktów społecznych, zaburzenia komunikacji, brak akceptacji zmian w otoczeniu, skłonność do powtarzania pewnych czynności i zachowań.

Autyzm rozpoznaje się na podstawie kryteriów odwołujących się do listy objawów widocznych w zachowaniu dziecka. W Polsce obowiązuje klasyfikacja ICD-10 opracowana przez Światową Organizację Zdrowia. Ważne jest, aby stale obserwować swoje dziecko. Tylko uważne oko rodzica i podstawowa wiedza na ten temat może doprowadzić do wczesnej interwencji i ewentualnej diagnozy. Będzie to podstawa do podjęcia wszechstronnej pomocy dziecku w przedszkolu, czy w szkole prowadzonej przez wykwalifikowanych specjalistów.

Jakie zachowania dziecka powinny niepokoić rodzica?

• unikanie kontaktu wzrokowego,
• brak zainteresowania relacjami z rówieśnikami,
• brak dzielenia wspólnego pola uwagi na ten sam przedmiot czy sytuację, co osoba dorosła,
• brak lub nieadekwatna reakcja na imię (sprawia wrażenie głuchego),
• brak sygnalizowania swoich potrzeb (gdy chce jeść, pić, potrzeb fizjologicznych),
• brak gestu wskazywania palcem przedmiotu lub sytuacji, które budzą jego zainteresowanie,
• niechęć do przytulania, głaskania, całowania czy też baraszkowania,
• przywiązanie do różnych przedmiotów (np. zabieranie wszędzie tylko tej samej zabawki),
• fiksacje, np. wpatrywanie się w migoczące światło, w krę- cące przedmioty itp.,
• nadwrażliwość na bodźce słuchowe (objawia się zatykaniem uszu), dotykowe (unikanie różnych faktur, np. futerkowych, szorstkich, śliskich),
• późny rozwój mowy (nawet do 3 roku życia), a gdy zaczyna mówić posługuje się mową echolaliczną, polegającą na powtarzaniu części słów, całych wyrazów czy fraz wypowiedzianych wcześniej przez inne osoby,
• mówienie o sobie używając swojego imienia, np. Krzyś był u lekarza,
• silny opór na zmiany, przejawiany napadami złości, płaczu, buntu,
• sztywność i dziwaczność zachowania,
• stereotypowe zabawy, nie interesuje się zabawkami bądź używa ich w nietypowy sposób, np. układa je w ciągi lub wzwyż, grupuje według kolorów, długości itp.,
• spożywanie przeważnie tych samych pokarmów,
• chodzenie na palcach,
• bawienie się w pozycji leżącej,
• występowanie manieryzmów ruchowych, np. trzepotanie rękami, kręcenie głową, bieganie wkoło itp.

Aby uzyskać pomoc terapeutyczną niezbędne są właściwe dokumenty, o które można starać się w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Tam także można uzyskać wsparcie merytoryczne dotyczące radzenia sobie w nowej sytuacji.

 

Bibliografia
Bobkowicz-Lewartowska L. Autyzm dziecięcy zagadnienia dignozy i terapii, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Bruner A., Bruner F. Dziecko zagubione w rzeczywistości. Historia autyzmu od czasów baśni o wróżkach, WSiP, Warszawa 1993
Delacato C.H. Dziwne, niepojęte. Autystyczne dziecko, Fundacja Synapsis, Warszawa 1995
Gałkowski T. Dziecko autystyczne w środowisku rodzinnym i szkolnym, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995
Grandin T., Panek R. Mózg autystyczny. Podróż w głąb nieznanych umysłów, Wyd.” Copernicus Center Press”, Kraków 2016
Kruk-Lasocka J. Autyzm czy nie autyzm? Problemy diagnozy i terapii pedagogicznej małych dzieci, Wyd. Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji, Wrocław 1999
Peeters T. Autyzm. Co to jest? Jak go rozpoznać? Co można zrobić dla dziecka i jego rodziców, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk 1996
Pisula E. Rodzice dzieci z autyzmem, PWN Warszawa 2015
Autyzm – przyczyny, symptomy, terapia, Wyd. Harmonia, Gdańsk 2014 8
Małe dziecko z autyzmem, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005
Randall P., Parker J. Autyzm. Jak pomóc rodzinie, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002
Wolano M. Wsparcie dziecka z autyzmem i jego rodziny, red. W Walc,
Wsparcie rodziny we współczesnej Polsce, Wybrane aspekty, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2016

 

Marta Cieplińska
pedagog i wychowawca
w Przedszkolu Niepublicznym
„Jupik” (2017 – obecnie)