Jedną z ważniejszych form aktywności człowieka, a więc także i dziecka, jest aktywność słowna. Język pełni funkcję:
• reprezentatywną (zastępowanie rzeczy i wskazywanie na nie),
• ekspresywną (wyrażanie uczuć), impresywną,
• bądź społeczną (pobudzanie rozmówcy do reakcji).
Należy więc pamiętać, że dziecko, u którego stwierdzamy zaburzenia mowy, jest w znacznie gorszym położeniu, aniżeli jego rówieśnicy.
Jeśli u dziecka stwierdzamy zaburzenia rozwoju językowego lub zaburzenia mowy, to musimy liczyć się z faktem, że napotka ono trudności natury edukacyjnej. Niepowodzenia edukacyjne dadzą o sobie znać nie tylko w zakresie nauki czytania i pisania, lecz również w innych obszarach. Dzieci z zaburzeniami językowymi objawiającymi się np. w zakresie obniżenia rozumienia mowy mogą mieć trudności w zrozumieniu objaśnień nauczyciela, co w oczywisty sposób utrudnia im przyswajanie nowych informacji, rozumienie wyjaśnianych procesów i zależności. Utrudniony jest więc proces zdobywania wiedzy i umiejętności.
Zaburzenia mowy to mniejsza zrozumiałość wypowiedzi dziecka przez otoczenie, co często pociąga za sobą obniżenie skuteczności 10 komunikowania się. Wypowiedź często jest „zamazana”, trudna w odbiorze, a w szczególnych przypadkach wręcz niezrozumiała. Sytuacja braku lub niewłaściwego zrozumienia czyni proces porozumiewania się mało skutecznym, a przede wszystkim niesatysfakcjonującym. Nie uzyskując pozytywnego wzmocnienia z codziennych sytuacji komunikowania się, dziecko nie będzie do nich dążyło. Stopniowo może nawet zaniechać ich inicjowania. Wcią- gane do rozmowy przez innych, przeżywa przykre chwile, gdy jego wypowiedź jest negatywnie oceniana. Zaczyna więc unikać tego typu sytuacji. Kontakt słowny zaczyna kojarzyć z nieprzyjemnymi odczuciami, co pociąga za sobą unikanie, a nawet lęk przed wypowiadaniem się.
Prowadzone badania wskazują, że problemy z językiem wywierają niekorzystny wpływ na sytuację społeczną. Na przykład w przypadku dzieci ze specyficznymi zaburzeniami w zakresie rozwoju językowego występuje ryzyko niskiego statusu społecznego w grupie rówieśników. Już na poziomie przedszkola w badaniach socjometrycznych dzieci z zaburzeniami w zakresie przyswajania języka były rzadziej wskazywane jako preferowani towarzysze zabaw, aniżeli przedszkolaki bez zaburzeń mowy. W okresie późniejszym rzadziej wchodzą w relacje społeczne z kolegami w porównaniu z grupą rówieśników i są oceniane jako słabsze pod względem zdolności społecznych, nie tylko przez rówieśników, ale także i nauczycieli.
Podsumowując, chciałabym raz jeszcze podkreślić, że występowanie zaburzeń mowy to zawsze sytuacja utrudniająca właściwy rozwój dziecka. U dzieci z ograniczeniami w procesie komunikowania się może dochodzić do zaburzeń w przeżyciach emocjonalnych, a w konsekwencji do utrudnień w funkcjonowaniu także w roli ucznia. Dzieje się tak w wyniku powtarzających się niepowodzeń przy nieskuteczności mechanizmów obronnych. Ograniczenia w porozumiewaniu się powodują mniejsze szanse na zaspokojenie podstawowych potrzeb, takich jak: społecznej aprobaty, potrzeby sukcesu, zdobywania nowych doświadczeń, poczucia 11 bezpieczeństwa. Powyższe okoliczności rodzą poczucie inności, odrębności, poczucie niższej wartości i braku wiary we własne siły. Tego typu problemy nie mogą pozostać bez wpływu na sytuację przedszkolną i szkolną dziecka. Będą prowadzić do spadku motywacji i nastawienia wobec stawianych im zadań.
Bibliografia
Krasowicz-Kupis G., (2012), SLI i inne zaburzenia językowe, Sopot
Leonard L., (2006), SLI – Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego, Gdańsk
Słodownik-Rycaj E.,(2000), O mowie dziecka. Jak zapobiegać powstawaniu nieprawidłowo
ści w jej rozwoju, Warszawa