Pragnę podzielić się z Państwem wiedzą dotyczącą rozwoju motoryki dużej u dzieci w wieku przedszkolnym. Udostępniam to opracowanie w celu zapoznania się z poszczególnymi fazami rozwoju fizycznego dzieci i wskazania ewentualnych nieprawidłowości. Na tym etapie rozwoju można wiele odstępstw od tzw. normy wyrównać, skorygować pod okiem wykwalifikowanej osoby, np. terapeuty integracji sensorycznej (SI).

Dla prawidłowego funkcjonowania dziecka jest niezwykle istotny rozwój motoryki. Motoryka duża stanowi wszystkie obszerne ruchy, w które zaangażowane jest całe ciało, bądź jego znaczna część (ręce, nogi). Jest związana z codzienną aktywnością ruchową dziecka, która najlepiej rozwija jego układ nerwowy, koordynację ruchową i koncentrację uwagi. Należy pamiętać, że aby dziecko mogło poprawnie wykonywać złożone ruchy motoryki małej (rysowanie, pisanie) powinno najpierw dobrze opanować ruchy z zakresu motoryki dużej. Aby więc właściwie stymulować rozwój ruchowy zaczynamy od motoryki dużej, czyli ogólnej sprawności ruchowej, a dopiero w następnej kolejności przechodzimy do rozwoju motoryki małej. Dziecko, które nie potrafi przejść po kładce lub złapać piłki nie będzie potrafiło sprawnie narysować szlaczka.

Rozpatrując sprawność ruchową dziecka w wieku przedszkolnym zacznę od opisania rozwoju motoryki dużej trzylatka. To właśnie w trzecim roku życia, zwłaszcza w jego drugiej połowie, zachodzą liczne zmiany w rozwoju fizycznym i psychicznym ka. Dziecko w tym wieku jest już poważnym partnerem w zabawie z rówieśnikami i w kontaktach z dorosłymi. Jest to czas, kiedy młody człowiek nabiera takich umiejętności, które pozwalają mu istnieć w środowisku przedszkolnym. Dzieci trzyletnie nie tylko dobrze chodzą i biegają, ale potrafią swobodnie poruszać się po schodach, sprawnie chodzić po drabinie, jeżdżą na rowerze trójkołowym, czy hulajnodze. W zakresie sprawności konstrukcyjnych i manipulacyjnych potrafią samodzielnie zbudować wieżę z minimum 8 klocków, czy zrobić babkę z piasku. Z kolei w obszarze samoobsługi potrafią w miarę sprawnie ubrać się, umyć ręce i twarz, poszukać zabawki, nakryć do stołu itp. Wiek trzech lat to czas, kiedy dziecko staje się bardziej ruchliwe i zwinne. Częściej biega niż chodzi, a jego ruchy rąk stają się coraz bardziej skoordynowane z ruchami nóg i tułowia. Dla trzylatków trudnym zadaniem jest wykonywanie skoków. Skok przypomina raczej wydłużony krok. Wyżej wymienione umiejętności dzieci trzyletnich umacniają się i rozwijają w wieku czterech lat. Czterolatek powinien więc posiąść takie umiejętności jak schodzenie i wychodzenie po schodach krokiem naprzemiennym, powinien sprawnie kopać i rzucać piłkę. Jeśli chodzi o łapanie piłki, dziecko czteroletnie wykonuje tą czynność przedramionami przyciskając piłkę do siebie. Czterolatek potrafi podskoczyć, przeskoczyć przez przeszkodę i zeskoczyć z niej. Czynności związane z podskokami i przeskokami wymagają odpowiedniej koordynacji ruchów nóg, rąk i tułowia.

Z kolei wiek pięciu, sześciu lat charakteryzuje się największym przyrostem sprawności fizycznej. W tym okresie ma miejsce tzw. skok rozwojowy, polegający na szczególnej zdolności do opanowywania różnych umiejętności. Wtedy to doskonalą się takie umiejętności jak łapanie piłki, jazda na rowerze, łyżwach, pływanie, wspinanie po drabinkach. Umiejętność utrzymania równowagi, koordynacja i płynność ruchów pozwalają dziecku na osiąganie takich sprawności jak pisanie, malowanie, rysowanie, wycinanie czy umiejętności, które warunkują przystosowanie się do wymagań szkoły.

Najczęściej spotykanymi zaburzeniami rozwoju ruchowego w wieku przedszkolnym są niezręczność ruchowa całego ciała i niezręczność manualna. Możemy wówczas obserwować małą aktywność ruchową, ogólną niezręczność ruchową, brak koordynacji ruchów, osiąganie z opóźnieniem w stosunku do rówieśników różnych umiejętności ruchowych, spowolnienie ruchowe, unikanie zabaw ruchowych, zakłócenie w zakresie koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Podsumowując, pragnę przybliżyć Państwu korzyści wynikające z prawidłowo przebiegającego rozwoju ruchowego dziecka. Dzieci sprawne fizycznie cieszą się dobrym stanem zdrowia. Ruch i zadowolenie z niego pozwala wyładować energię, uwalnia od napięcia związanego z frustracją i lękiem, czyli dziecko staje się odporne psychicznie i fizycznie. Im więcej dziecko potrafi, tym większa jest jego pewność siebie i zadowolenie. Sprawność fizyczna odgrywa istotną rolę w uspołecznianiu; prawidłowy rozwój ruchowy dziecka ma wpływ na jego akceptację społeczną i dostarcza mu okazji do nabywania nowych umiejętności społecznych.

Bibliografia

Edward Franus, Rozwój małego dziecka, Warszawa, Nasza Księgarnia, 1972
Edward Franus, Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa, Nasza Księgarnia, 1975